آنژیوپلاستی مغز یک روش پزشکی است که برای درمان انسداد یا تنگی عروق خونی مغز استفاده می‌شود. این فرآیند شامل استفاده از کاتتر، هدایت تصویربرداری اشعه ایکس و گاهی اوقات تزریق ماده حاجب به عروق مغز برای تشخیص و درمان ناهنجاری‌های مختلفی است. این روش، تصویربرداری دقیق و درمانی را در یک مرحله واحد فراهم می‌کند و می‌تواند نیاز به جراحی‌های باز را برطرف نماید. در این مطلب به بررسی تمامی نکاتی که باید درباره آنژیوپلاستی مغزی بدانید؛ می‌پردازیم.
آنژیوپلاستی مغز چیست؟
آنژیوپلاستی مغز یک آزمایش پزشکی کم‌تهاجمی است که از اشعه ایکس و ماده حاجب حاوی ید برای تولید تصاویری از رگ‌های خونی در مغز استفاده می‌کند. در این روش، یک لوله پلاستیکی نازک به نام کاتتر از طریق یک برش کوچک در پوست وارد شریان پا یا بازو می‌شود. با استفاده از هدایت اشعه ایکس، کاتتر به ناحیه مورد بررسی هدایت می‌شود. پس از آن، ماده کنتراست از طریق لوله تزریق می‌شود و تصاویر با استفاده از اشعه یونیزان (اشعه ایکس) گرفته می‌شود.
آنژیوپلاستی مغزی آنژیوگرافی تفریق دیجیتال داخل شریانی (IADSA) نیز نامیده می‌شود. این عبارت به جای گرفتن فیلم اشعه ایکس به دریافت تصاویر به صورت الکترونیکی اشاره دارد. تصاویر به صورت الکترونیکی دستکاری می‌شوند به طوری که استخوان پوشاننده جمجمه، که معمولاً عروق را پنهان می‌کند، از تصویر حذف می‌شود و در نتیجه رگ‌های باقی‌مانده به وضوح دیده می‌شوند.
چه افرادی نیاز به آنژیوپلاستی مغز دارند؟
افرادی که به مشکلات عروقی مغزی مبتلا هستند، ممکن است به آنژیوپلاستی مغز نیاز داشته باشند. برخی از دلایل اصلی که ممکن است پزشک تصمیم به انجام این روش بگیرد، عبارتند از:
1. آنوریسم مغزی
آنوریسم مغزی به برآمدگی‌های دیواره ضعیف شریان‌های مغزی گفته می‌شود که می‌تواند باعث پارگی و خونریزی در مغز شود. این وضعیت معمولاً به دلیل فشار خون بالا یا عوامل ژنتیکی ایجاد می‌شود و می‌تواند خطرات زیادی برای فرد به همراه داشته باشد. در صورتی که آنوریسم مغزی پاره شود، خونریزی مغزی می‌تواند به آسیب‌های جدی یا حتی مرگ منجر شود. در این شرایط، آنژیوپلاستی مغزی می‌تواند به درمان آنوریسم مغزی و باز کردن رگ‌ها کمک کند تا خطر پارگی کاهش یابد و جریان خون به مغز به حالت طبیعی بازگردد.
2. آترواسکلروز مغزی
آترواسکلروز مغزی یا سخت شدن شریان‌های مغزی، زمانی رخ می‌دهد که پلاک‌های چربی در دیواره شریان‌ها تجمع می‌کنند و باعث تنگی و انسداد عروق می‌شوند. این تجمع چربی به مرور زمان باعث کاهش جریان خون به مغز می‌شود و می‌تواند به بروز سکته مغزی یا سایر مشکلات عروقی منجر شود. در این موارد، آنژیوپلاستی می‌تواند به بازکردن عروق مسدود شده کمک کرده و جریان خون به مغز را بازگرداند تا از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود.
3. انسداد عروق مغزی
انسداد عروق مغزی معمولاً به دلیل لخته خون یا تجمع مواد دیگر در شریان‌ها ایجاد می‌شود که باعث مسدود شدن جریان خون به مغز می‌شود. این وضعیت می‌تواند منجر به سکته مغزی یا نارسایی مغزی گردد. در چنین شرایطی، آنژیوپلاستی مغزی با باز کردن عروق مسدود شده و گاهی با استفاده از استنت، می‌تواند جریان خون به مغز را بازگرداند و از عواقب خطرناک جلوگیری کند.
4. مشکلات مادرزادی در عروق مغزی
برخی از افراد ممکن است با ناهنجاری‌های مادرزادی در رگ‌های مغز به دنیا بیایند. این مشکلات ممکن است شامل شریان‌های غیرطبیعی، تنگی یا مسدود شدن عروق و دیگر مسائل ساختاری باشند که می‌توانند جریان خون مغزی را مختل کنند. در این موارد، آنژیوپلاستی مغزی به عنوان یک روش درمانی برای اصلاح این ناهنجاری‌ها و بهبود جریان خون مغز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
5. سکته مغزی
سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به بخشی از مغز متوقف شده یا کاهش یابد. در صورت وقوع سکته مغزی، مغز قادر به دریافت اکسیژن و مواد مغذی ضروری نمی‌باشد که می‌تواند باعث آسیب به سلول‌های مغزی شود. در برخی از انواع سکته مغزی، آنژیوپلاستی مغزی می‌تواند به باز کردن عروق مسدود شده و بازیابی جریان خون مغزی کمک کند، که در نهایت می‌تواند از آسیب بیشتر جلوگیری کرده و روند بهبودی را تسریع کند.
6. تومورهای مغزی
تومورهای مغزی می‌توانند با فشار بر عروق مغزی باعث کاهش یا انسداد جریان خون شوند. این فشار می‌تواند به کاهش عملکرد مغز و مشکلات دیگر منجر شود. در مواردی که تومور بر روی عروق فشار وارد می‌کند و باعث مشکلات عروقی می‌شود، آنژیوپلاستی مغزی می‌تواند به بازکردن این عروق کمک کند و جریان خون را به حالت طبیعی بازگرداند. این روش ممکن است به تسهیل درمان‌های دیگر مانند جراحی یا رادیوتراپی کمک کند.
آنژیوپلاستی مغز چگونه انجام می‌شود؟
آنژیوپلاستی مغز یک روش درمانی است که پس از آنژیوگرافی مغزی برای باز کردن عروق مسدود یا تنگ شده در مغز انجام می‌شود. در این روش، از کاتتر برای دسترسی به عروق مغزی استفاده می‌شود و پس از شناسایی محل مشکل، بالون یا استنت برای گشاد کردن رگ‌ها به کار می‌رود. این درمان به کمک روش‌های کم‌تهاجمی انجام می‌شود و جایگزین جراحی‌های باز است.
در ابتدا، پزشک کاتتر را از طریق کشاله ران یا مچ دست وارد بدن می‌کند و به محل انسداد یا تنگی هدایت می‌کند. پس از رسیدن به ناحیه مشکل، بالون متصل به کاتتر به‌طور ملایم رگ‌های مسدود شده را گشاد می‌کند. در برخی موارد، استنت برای حفظ وضعیت باز عروق قرار داده می‌شود.
مدت زمان انجام آنژیوپلاستی معمولا کوتاه است و پس از پایان درمان، بیمار در اتاق ریکاوری استراحت می‌کند. پس از چند ساعت، بیمار می‌تواند مرخص شود و به خانه بازگردد. این روش درمانی، با کاهش نیاز به جراحی باز، بهبودی سریع‌تر و عوارض کمتر را فراهم می‌کند.
چه مدت زمان برای بهبودی پس از آنژیوپلاستی مغز نیاز است؟
مدت زمان بهبودی پس از آنژیوپلاستی مغز به عوامل مختلفی مانند سن، وضعیت سلامت و پیچیدگی پروسه بستگی دارد. بیشتر بیماران می‌توانند پس از یک هفته به فعالیت‌های روزمره خود بازگردند، مشروط بر رعایت دستورالعمل‌های پزشکی.
در صورت بروز عوارضی مانند خونریزی یا عفونت، ممکن است به زمان بیشتری برای بهبود نیاز باشد. با مراقبت‌های مناسب و پیروی از توصیه‌های پزشک، بهبودی معمولا سریع‌تر و بدون مشکل پیش می‌رود. در صورت بروز علائم نگران‌کننده، بیمار باید فوراً به پزشک مراجعه کند.
آیا آنژیوپلاستی مغز دائمی است؟
آنژیوپلاستی مغز معمولا نتایج بلندمدتی به همراه دارد، اما ممکن است دائمی نباشد. در برخی موارد، عروق ممکن است دوباره تنگ یا مسدود شوند و نیاز به درمان مجدد داشته باشند. عوامل مختلفی مانند وضعیت سلامت بیمار، نوع مشکل عروقی و سبک زندگی می‌توانند تاثیر زیادی بر دوام نتایج آنژیوپلاستی داشته باشند. به همین دلیل، پیگیری‌های منظم پزشکی و رعایت توصیه‌های پزشک برای جلوگیری از مشکلات مجدد بسیار مهم است.
نکات قبل و بعد از آنژیوپلاستی برای مغز
قبل و بعد از انجام آنژیوپلاستی مغز، چند نکته مهم وجود دارد که باید رعایت شود:
◀️ نکات قبل از آنژیوپلاستی
- بیمار باید حداقل ۱۲ ساعت قبل از عمل هیچ‌گونه غذا یا نوشیدنی مصرف نکند.
- پزشک را از داروهایی که مصرف می‌کنید، آگاه کنید و سابقه پزشکی خود را به طور کامل در اختیار او قرار دهید.
- در صورتی که باردار هستید یا دارویی مصرف می‌کنید که ممکن است بر روند درمان تاثیر بگذارد، باید به پزشک اطلاع دهید.
- وضعیت عمومی بدن و علائم حیاتی بیمار قبل از انجام عمل بررسی می‌شود.
◀️ نکات بعد از آنژیوپلاستی
- پس از عمل، تا ۲۴ ساعت از رانندگی خودداری کنید و از فعالیت‌هایی که نیاز به تمرکز دارند، پرهیز کنید.
- اگر عمل از طریق کشاله ران انجام شده، از رفتن به استخر یا وان آب تا زمان بهبودی زخم خودداری کنید.
- در صورتی که عمل از طریق دست انجام شده، از وارد کردن فشار به مچ دست خودداری کنید.
- از بلند کردن اجسام سنگین برای چند روز پس از عمل پرهیز کنید.
- پانسمان محل زخم باید به طور منظم تعویض شود تا از بهبودی سریع‌تر اطمینان حاصل شود.
- مصرف مایعات فراوان برای کمک به دفع ماده حاجب از بدن ضروری است.
سخن آخر
همانطور که گفته شد؛ آنژیوپلاستی مغز یک روش درمانی موثر برای باز کردن عروق مسدود یا تنگ شده در مغز است که می‌تواند از بروز سکته‌های مغزی و مشکلات جدی جلوگیری کند. با اینکه این روش معمولاً ایمن است، رعایت نکات قبل و بعد از عمل برای بهبودی سریع‌تر و کاهش عوارض احتمالی ضروری است. در نهایت، داشتن یک سبک زندگی سالم، مصرف داروهای تجویزشده و پیگیری‌های منظم پزشکی می‌تواند به حفظ نتایج درمان و پیشگیری از مشکلات عروقی در آینده کمک کند.