عوارض سکته مغزی چگونه زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟ این عوارض از فلج یا ضعف عضلانی در یک طرف بدن، اختلالات گفتاری و زبانی تا مشکلات بلع و اختلالات شناختی را در بر می‌گیرد. همچنین، افراد ممکن است دچار افسردگی، اضطراب و تغییرات عاطفی شوند.
شناخت و آگاهی از این عوارض، گامی اساسی در جهت پیشگیری و درمان به موقع محسوب می‌شود. در این مقاله، به بررسی جامع عوارض بعد از سکته مغزی و پیامدهای آن خواهیم پرداخت.
عوارض سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی می‌تواند به دلایل مختلفی باعث عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدت در افراد شود. برخی از شایع‌ترین این عوارض عبارتند از:
1. ادم مغزی
ادم مغزی به تورم مغز به دلیل تجمع مایعات اشاره دارد. این وضعیت می‌تواند عملکرد طبیعی مغز را مختل کرده و فشار داخل جمجمه را افزایش دهد. ادم مغزی معمولاً در روزهای ابتدایی پس از سکته رخ می‌دهد و نیازمند مداخله فوری پزشکی است. درمان آن ممکن است شامل داروهای کاهنده فشار داخل مغز یا جراحی برای کاهش تورم باشد.
2. ذات‌الریه
ذات‌الریه یکی از عوارض سکته مغزی است که اغلب به دلیل مشکلات بلع (دیسفاژی) و بی‌حرکتی طولانی‌مدت ایجاد می‌شود. مشکلات بلع می‌تواند باعث ورود غذا یا مایعات به ریه‌ها شود که منجر به عفونت ریه بعد از سکته مغزی می‌شود. این عارضه می‌تواند جدی باشد و نیاز به درمان با آنتی‌بیوتیک و مراقبت‌های ویژه داشته باشد.
3. عفونت‌های دستگاه ادراری (UTIs)
افرادی که پس از سکته از سوند ادراری استفاده می‌کنند یا مشکلات کنترل مثانه دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت‌های ادراری قرار دارند. این عفونت‌ها می‌توانند باعث تب، درد و اختلال در عملکرد کلیه‌ها شوند و به درمان با آنتی‌بیوتیک نیاز دارند.
4. تشنج
تشنج‌ها به دلیل فعالیت غیرطبیعی الکتریکی در مغز پس از سکته ممکن است رخ دهند. این عارضه معمولاً در افرادی که سکته شدید یا آسیب گسترده‌ای در مغز داشته‌اند، بیشتر دیده می‌شود. مدیریت تشنج‌ها معمولاً با داروهای ضدتشنج انجام می‌شود.
5. ترومبوز ورید عمقی
بی‌حرکتی طولانی‌مدت پس از سکته می‌تواند باعث تشکیل لخته‌های خونی در وریدهای عمقی پاها شود. این وضعیت خطرناک است، زیرا لخته‌ها ممکن است به ریه‌ها منتقل شده و آمبولی ریه ایجاد کنند. پیشگیری از DVT با استفاده از داروهای رقیق‌کننده خون، جوراب‌های فشاری، و فیزیوتراپی انجام می‌شود.
6. افسردگی
پس از سکته، بسیاری از افراد دچار افسردگی می‌شوند که می‌تواند ناشی از تغییرات جسمی، کاهش استقلال یا اثرات مستقیم سکته بر مغز باشد. علائم افسردگی شامل احساس غم، گریه بعد از سکته مغزی، ناامیدی، کاهش انرژی و عدم علاقه به فعالیت‌های روزمره است. درمان ممکن است شامل مشاوره روانشناسی، داروهای ضدافسردگی و حمایت اجتماعی باشد.
7. آفازی
آفازی به اختلال در توانایی صحبت کردن یا درک گفتار اشاره دارد و معمولاً به دلیل آسیب به بخش‌های زبانی مغز ایجاد می‌شود. افراد مبتلا ممکن است برای برقراری ارتباط با دیگران به گفتاردرمانی نیاز داشته باشند.
8. ضعف عضلانی
سکته می‌تواند باعث ضعف یا فلج یک طرف بدن شود که این موضوع باعث مشکلات حرکتی، افزایش خطر زمین خوردن و کاهش توانایی در انجام فعالیت‌های روزمره می‌شود. توانبخشی با فیزیوتراپی نقش کلیدی در بهبود قدرت عضلات دارد.
9. زخم بستر
بی‌حرکتی طولانی‌مدت می‌تواند منجر به ایجاد زخم‌های پوستی در نواحی تحت فشار مانند کمر، باسن و پاشنه پا شود. این زخم‌ها به مراقبت مناسب از پوست، تغییر موقعیت منظم بیمار و استفاده از تشک‌های مخصوص نیاز دارند.
10.مشکلات روده و مثانه
پس از سکته، برخی از افراد دچار بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع، یبوست و سایر مشکلات مرتبط با کنترل روده و مثانه می‌شوند. مدیریت این نوع از عوارض سکته مغزی ممکن است شامل رژیم غذایی مناسب، دارو و تمرینات خاص برای تقویت عضلات لگن باشد.
احتمال بروز عوارض سکته مغزی در افراد چقدر است؟
احتمال بروز عوارض سکته مغزی تحت تأثیر مجموعه‌ای از عوامل خطر قرار می‌گیرد که به دو دسته قابل‌کنترل و غیرقابل‌کنترل تقسیم می‌شوند.
◀ عوامل خطر قابل‌کنترل شامل فشار خون بالا، دیابت، بیماری‌های قلبی، سیگار کشیدن، چاقی، کلسترول بالا و مصرف بیش‌ازحد الکل هستند. این عوامل می‌توانند به‌طور قابل‌توجهی احتمال ابتلا به عوارض بعد از سکته مغزی را افزایش دهند.
به‌عنوان‌مثال، فشار خون بالا مهم‌ترین عامل خطر است و شرایطی مانند فیبریلاسیون دهلیزی می‌تواند منجر به تشکیل لخته‌های خونی شود که ممکن است سکته‌های مغزی ایسکمیک را ایجاد کند. تغییرات سبک زندگی مانند حفظ وزن مناسب، ورزش منظم و مدیریت مصرف الکل می‌تواند به کاهش این خطرات کمک کند.
◀ عوامل خطر غیرقابل‌کنترل نیز نقش مهمی در احتمال بروز عوارض سکته مغزی دارند. سن یک عامل قابل‌توجه است و خطر سکته پس از 55 سالگی به‌طور چشمگیری افزایش می‌یابد و با هر دهه بعدی دو برابر می‌شود. تفاوت‌های جنسیتی نیز وجود دارد؛ به‌طوری‌که مردان به‌طورکلی بیشتر دچار سکته می‌شوند.
علاوه بر این، سابقه خانوادگی می‌تواند افراد را به خطر و داشتن عوارض سکته مغزی مستعد کند، به‌ویژه اگر بستگان نزدیک به بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا یا دیابت مبتلا باشند. درک عوامل خطر قابل‌کنترل و غیرقابل‌کنترل برای تدوین استراتژی‌های مؤثر در پیشگیری و درمان سکته مغزی ضروری است.
چگونه از عوارض سکته مغزی جلوگیری کنیم؟
برای پیشگیری از عوارض سکته مغزی، بر استراتژی‌های زیر تمرکز کنید:
1. کنترل فشار خون
فشار خون را از طریق تغییرات سبک زندگی و در صورت لزوم استفاده از دارو در محدوده سالم نگه دارید.
2. ترک سیگار
ترک سیگار به‌طور قابل‌توجهی بروز عوارض سکته مغزی را با بهبود سلامت عروق کاهش می‌دهد.
3. رژیم غذایی سالم
از یک رژیم غذایی مدیترانه‌ای که سرشار از میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل است پیروی کنید و مصرف چربی‌های اشباع‌شده و نمک را محدود کنید.
4. ورزش منظم
با انجام فعالیت‌های بدنی، وزن مناسب را حفظ کرده و سلامت قلب و عروق را بهبود ببخشید.
5. مدیریت بیماری‌های مزمن
با راهنمایی پزشکی، دیابت، کلسترول و بیماری‌های قلبی را کنترل کنید.
نتیجه‌گیری
کنترل عوامل خطر مانند فشار خون بالا، دیابت، کلسترول بالا و ترک سیگار نقش مهمی در کاهش عوارض سکته مغزی دارد. همچنین، انتخاب سبک زندگی سالم شامل رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم و مدیریت استرس می‌تواند تاثیر بسزایی داشته باشد.
آگاهی از علائم هشداردهنده سکته و اقدام سریع برای دریافت کمک پزشکی نیز می‌تواند از بروز بسیاری از عوارض جدی جلوگیری کند. با تمرکز بر پیشگیری و درمان به‌موقع، می‌توان تاثیرات مخرب سکته را به حداقل رساند و سلامت بیماران را بهبود بخشید.