سکته مغزی برای بار دوم یکی از چالش‌برانگیزترین مشکلاتی است که افراد مبتلا به سکته مغزی اولیه با آن مواجه می‌شوند. افرادی که تجربه سکته مغزی داشته‌اند، معمولا نسبت به ابتلا به سکته مغزی دوم مستعدتر می‌شوند. سکته مغزی دوم پیچیدگی‌ها و مشکلات جدی‌تری به همراه دارد و تأثیرات طولانی‌مدتی بر زندگی فرد دارد. در این مقاله به بررسی خطرات و عوامل مربوط به سکته مغزی برای بار دوم، علل، علائم و روش‌های پیشگیری و درمان آن می‌پردازیم.
احتمال سکته مغزی برای بار دوم چقدر است؟
احتمال سکته مغزی برای بار دوم در افرادی که قبلاً سکته مغزی داشته‌اند، به طور قابل توجهی بیشتر از افرادی است که سابقه سکته ندارند. طبق مطالعات مختلف، حدود 25٪ از افرادی که یک بار سکته مغزی را تجربه کرده‌اند، ممکن است در پنج سال آینده دچار سکته مغزی دوم شوند. خطر سکته مغزی دوم به ویژه در افرادی که فاکتورهای خطر مانند فشار خون بالا، دیابت، کلسترول بالا یا بیماری‌های قلبی دارند، بیشتر است.
مطالعات نشان می‌دهد که احتمال وقوع سکته مغزی دوم در طول پنج سال پس از سکته اولیه حدود 10 تا 15 درصد است و این احتمال در بیماران با عوامل خطر بیشتر افزایش می‌یابد. همچنین، افراد مبتلا به سکته که به طور صحیح درمان نمی‌شوند یا به مدیریت فاکتورهای خطر توجه ندارند، بیشتر در معرض سکته مغزی دوم قرار دارند.
علت سکته مغزی برای بار دوم
علت بروز سکته مغزی برای بار دوم به عوامل مختلفی بستگی دارد. سکته مغزی اولیه معمولاً به علت مسدود شدن رگ‌های مغزی یا خونریزی در مغز ایجاد می‌شود. این دلایل در سکته مغزی دوم نیز موثر هستند. فاکتورهای خطر غیرکنترلی مانند سن بالا، سابقه خانوادگی سکته مغزی، یا بیماری‌های ژنتیکی که فرد را بیشتر در معرض سکته مغزی قرار می‌دهند. برخی از مهم‌ترین علل سکته مغزی برای دومین بار عبارتند از:
1. فشار خون بالا
فشار خون بالا یکی از مهم‌ترین عوامل خطر برای سکته مغزی برای بار دوم است. کنترل نکردن فشار خون موجب آسیب به رگ‌های مغزی و افزایش خطر سکته مغزی دوم می‌شود.
2. بیماری‌های قلبی
بیماری‌هایی مانند فیبریلاسیون دهلیزی (فیبریلاسیون قلبی) که به علت اختلال در ریتم قلبی به وجود می‌آید، منجر به لخته شدن خون و در نهایت سکته می‌شود.
3. دیابت
دیابت به عنوان یکی از عوامل خطر سکته مغزی برای بار دوم شناخته شده است. نوسانات سطح قند خون و آسیب به رگ‌های خونی احتمال سکته مغزی دوم را افزایش می‌دهد.
4. سیگار کشیدن و چاقی
سیگار کشیدن و چاقی به شدت با افزایش خطر سکته و سکته مغزی دوم مرتبط هستند. این عوامل منجر به کاهش جریان خون به مغز و ایجاد لخته‌های خونی می‌شوند.
علائم سکته مغزی برای بار دوم
علائم سکته مغزی برای دومین بار معمولاً مشابه علائم سکته مغزی اولیه هستند، اما شدت بیشتری دارند. علائم اصلی سکته مغزی که باید به آن‌ها توجه شود عبارتند از:
1. ضعف یا بی‌حسی در صورت، بازو یا پا
این علائم معمولاً در یک سمت از بدن رخ می‌دهند و فرد را از انجام کارهای روزمره باز می‌دارند.
2. مشکلات در صحبت کردن و درک زبان
سکته مغزی بر توانایی فرد در صحبت کردن یا درک سخنان دیگران تأثیر می‌گذارد. این مشکل در سکته مغزی برای بار دوم معمولا جدی‌تر از بار اول است.
3. اختلال در بینایی
سکته مغزی می‌تواند باعث تاری دید یا از دست دادن کامل بینایی در یک یا هر دو چشم شود.
4. سرگیجه و عدم تعادل
این علائم نشان‌دهنده سکته مغزی هستند و فرد ممکن است در راه رفتن یا ایستادن دچار مشکل شود.
5. سردرد شدید
در برخی موارد، سکته مغزی برای دومین بار با سردردهای شدید و ناگهانی همراه است.
بیشتر بخوانید: طول عمر بعد از سکته مغزی
چه روش‌های پیشگیری می‌توانند از سکته مغزی برای بار دوم جلوگیری کنند؟
پیشگیری از سکته مغزی دوم مهم‌ترین استراتژی برای کاهش عوارض آن است. چندین روش وجود دارد که افراد می‌توانند با رعایت آن‌ها خطر سکته مغزی برای بار دوم را کاهش دهند:
◀ کنترل فشار خون
یکی از اصلی‌ترین راه‌های جلوگیری از سکته مغزی دوم، کنترل فشار خون است. فشار خون باید به طور منظم بررسی شود و در صورت نیاز، داروهای کاهنده فشار خون تجویز شود.
◀ مدیریت دیابت
کنترل سطح قند خون در افراد دیابتی از طریق دارو، رژیم غذایی و فعالیت بدنی خطر سکته مغزی را کاهش می‌دهد.
◀ ترک سیگار
سیگار کشیدن به شدت با افزایش خطر سکته مغزی ارتباط دارد. ترک سیگار از بروز سکته مغزی برای بار دوم جلوگیری می‌کند.
◀ رژیم غذایی سالم
تغذیه مناسب، به ویژه مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و کاهش مصرف چربی‌های اشباع شده، تا حد زیادی به کاهش خطر سکته مغزی کمک می‌کند.
◀ فعالیت بدنی
ورزش منظم به حفظ سلامت قلب و رگ‌های خونی کمک می‌کند و خطر سکته مغزی دوم را کاهش می‌دهد.
◀ داروهای رقیق‌کننده خون
پزشکان برای افرادی که در معرض سکته مغزی برای بار دوم هستند، داروهای رقیق‌کننده خون تجویز می‌کنند تا از تشکیل لخته‌های خونی جلوگیری کنند.
آیا سکته مغزی برای بار دوم عوارض شدیدتری نسبت به سکته اول دارد؟
معمولا سکته مغزی برای بار دوم عوارض شدیدتری نسبت به سکته اول دارد. دلیل این امر آن است که سکته مغزی اول آسیب‌هایی را به مغز وارد می‌کند که منجر به کاهش عملکردهای مغزی می‌شود. سکته مغزی دوم این آسیب‌ها را تشدید می‌کند و موجب بروز مشکلات عصبی دائمی مانند فلج یا اختلال در تکلم و حافظه می‌شود.
مطالعات نشان می‌دهند که در سکته مغزی دوم، با توجه به وجود آسیب‌های قبلی در مغز، فرد ممکن است با مشکلات حرکتی و شناختی شدیدتری روبه‌رو شود. در برخی موارد، سکته مغزی دوم می‌تواند منجر به ناتوانی شدیدتر و وابستگی بیشتر به دیگران شود.
روش‌های درمان سکته مغزی برای بار دوم
درمان سکته مغزی برای بار دوم مشابه درمان سکته مغزی اولیه است، اما در این حالت توجه بیشتری به مشکلات موجود از سکته اول و جلوگیری از عوارض دوم دارد. روش‌های درمانی عبارتند از:
1. داروهای ترومبولیتیک
این داروها برای حل کردن لخته‌های خونی استفاده می‌شوند. در صورت تشخیص زودهنگام سکته مغزی، داروهای ترومبولیتیک به کاهش آسیب مغزی کمک می‌کنند.
2. جراحی
در برخی موارد، جراحی برای ترمیم رگ‌های خونی آسیب‌دیده یا کاهش فشار داخل مغز لازم است.
3. فیزیوتراپی و توانبخشی
پس از سکته مغزی برای بار دوم، برنامه‌های توانبخشی برای بازگرداندن توانایی‌های حرکتی و شناختی بسیار اهمیت دارند.
4. داروهای رقیق‌کننده خون
استفاده از داروهای رقیق‌کننده خون برای جلوگیری از تشکیل لخته‌های جدید و جلوگیری از سکته مغزی بعدی توصیه می‌شود.
نتیجه‌گیری
سکته مغزی برای بار دوم یک مشکل بسیار جدی است که تأثیرات عمیقی بر زندگی فرد به جای می‌گذارد. کنترل عوامل خطر، مانند فشار خون بالا، دیابت، چاقی و سیگار کشیدن، به کاهش خطر سکته مغزی برای دومین بار کمک می‌کند. علاوه بر این، درمان و توانبخشی سریع و مؤثر برای بهبود وضعیت فرد و جلوگیری از عوارض شدیدتر ضروری است. افراد باید به توصیه‌های پزشکان عمل کنند و مراقبت‌های پزشکی را به دقت دنبال کنند تا خطر سکته مغزی برای دفعات دوم را به حداقل برسانند.