درد پایین کمر یکی از شایع‌ترین انواع درد در این ناحیه، در سراسر دنیاست. این درد بیشتر در افراد بالای ۳۵ سال بروز می‌یابد و طبق آمارهای به دست آمده، بیش از نیمی از افراد بالای ۶۵ سال را درگیر می‌کند. درد ناحیه پایین کمر، می‌تواند نتیجه یک کشیدگی عضلانی ساده باشد و یا به دلیل بیماری‌های زمینه‌ای و مشکلاتی از جمله عفونت، آرتریت، دیسک کمر، مشکل سیاتیک، تنگی کانال نخاعی و… رخ دهد.
جالب است بدانید درد ناحیه پایین کمر را به اصطلاح لومباگو (Lumbago یا Lower back pain) معرفی می‌کنند. این عنوان، در تشخیص علت مشکل کمک چندانی نمی‌کند؛ بلکه اصطلاحی رایج و کاربردی است که وضعیت بیمار را شرح می‌دهد.
علت درد پایین کمر چیست؟
توجه داشته باشید که درد پایین کمر می‌تواند در ناحیه وسط، درد راست کمر و یا سمت چپ کمر رخ دهد. بهتر است پیش از اینکه این درد، باعث محدودیت حرکتی‌تان شود و یا به اندام‌های باسن، کشاله ران و… انتشار یابد، برای درمان آن اقدام کنید تا مشکل به نحو احسن و در کوتاه‌ترین زمان ممکن برطرف شود.
یکی از مهمترین و شایع‌ترین علل درد در ناحیه پایین کمر، وارد آمدن فشار یا ضربه به ستون فقرات است. سبک زندگی نامناسب، و داشتن وضعیت بدنی نادرست در هنگام نشستن، ایستادن و خم شدن و بلند کردن اجسام، سبب شده بسیاری از افراد با درد ناحیه پایین کمر دست و پنجه نرم کنند. البته درد در ناحیه پایین کمر می‌تواند علل دیگری نیز داشته باشد. در ادامه شایع‌ترین علل این درد را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
- خم شدن نامناسب، بلند کردن ناگهانی اجسام سنگین، کار کشیدن بیش از حد از کمر و ستون فقرات، از جمله دلایلی هستند که موجب درد ناحیه پایین کمر می‌شوند.
- درد پایین کمر ممکن است به دلیل ابتلا به آرتروز نخاعی (Spondylosis) و یا آرتروز زانو (Osteoarthritis) رخ دهد.
- گودی کمر (Hyperlordosis) که اختلال بسیار رایجی است، موجب می‌شود ناحیه پایین کمر که بیش از حد فرو رفته، تحت فشار قرار گیرد و دچار درد و التهاب شود.
- فتق دیسک کمر (Herniated disk) زمانی رخ می‌دهد که دیسک از محل طبیعی خود بیرون بزند و اعصاب ستون فقرات را تحت فشار قرار دهد. این شرایط موجب درد می‌شود.
- پوکی استخوان (Osteoporosis) این مشکل به دو صورت ارثی و اکتسابی بروز می‌یابد و تراکم و استحکام استخوان را به‌طرز وحشتناکی کاهش می‌دهد. پوکی استخوان در زنان و به‌ویژه زنانی که به سن یائسگی رسیده‌اند، شایع‌تر است.
- تنگی کانال نخاعی (Spinal stenosis) بیشتر در سالمندان و افراد میانسالی که از کودکی با مشکل تنگی کانال نخاعی مواجه بوده‌اند، بروز می‌یابد و موجب درد ناحیه پایین کمر و سیاتیک می‌شود.
- وجود تومورهای بدخیم، عفونت ستون فقرات، مشکلاتی مثل سنگ کلیه، عفونت کلیه، بیماری پاژه استخوان، عفونت پروستات، آنوریسم آئورت شکمی، حاملگی خارج رحمی، بیماری التهابی لگن، سرطان تخمدان، انواع التهاب مفصل و مشکلات التهابی در فضای پشت حفره شکمی از جمله بروز اسکار، بزرگ شدن گره‌های دستگاه لنفاوی، خونریزی، و بیماری مرتبط با ایمونوگلوبولین G-4، از علل دیگر درد ناحیه پایین کمر به‌شمار می‌روند.
درد پایین کمر چه نشانه‌ها و علائمی دارد؟
درد در ناحیه پایین کمر، علائم رایج و فراگیری دارد. با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از افراد، خصوصاً در سنین بالای ۳۵ سال، دچار این درد می‌شوند، علائم آن تا حد زیادی شناخته شده‌است. توصیه می‌شود کوچک‌ترین علائم مرتبط با درد ناحیه پایین کمر را نیز جدی بگیرید و حتی اگر مشکل، یک گرفتگی عضلانی ساده و گذراست، برای بررسی علت آن به پزشک مراجعه کنید. این اقدام به ظاهر ساده، سبب می‌شود با محدودیت حرکتی و دردهای فراگیر و مداوم کمر، مواجه نشوید.
✔ اولین و ساده‌ترین نشانه برای بررسی درد پایین کمر، احساس کمردرد معمولی و گرفتگی عضلات کمر است. بسیاری از افراد با تصور اینکه هر دردی در ناحیه کمر، یک گرفتگی موقت عضلانی است و نیازی به بررسی دکتر ندارد، دردهای ماندگار و فراگیری را تجربه می‌کنند و زمانی برای رفع این مشکل اقدام می‌کنند که کار از کار گذشته است!
✔ گاهی درد در قسمت پایین کمر، به یک نقطه خاص محدود می‌شود که به این درد، درد موضعی کمر می‌گویند. درد قسمت پایین کمر می‌تواند در وسط، سمت راست و یا سمت چپ کمر متمرکز باشد.
✔ درصورتی‌که درد معمولی و خفیف پایین کمر را جدی نگیرید، ممکن است این درد فعالیت‌های روزانه‌تان را با اختلال مواجه کند. در صورت بروز این نشانه در موقعیت‌های مختلفی از جمله هنگام خم شدن برای برداشتن یک جسم از روی زمین، هنگام ایستادن، نشستن، راه رفتن و…، با مشکل مواجه خواهید بود.
✔ توجه داشته باشید که درد پایین کمر از احساس سوزش و یا سوزن سوزن شدن کمر آغاز می‌شود و اگر نسبت به برطرف نمودن آن بی‌توجه باشید، ممکن است به پاها، پشت ران، باسن و کشاله ران نیز گسترش یابد. بهتر است تا زمانی که این علائم را تجربه نکرده‌اید، به پزشک مراجعه کنید.
✔ از دیگر نشانه‌های درد قسمت پایین کمر این است که هنگام عطسه و سرفه درد و فشار بیشتری را در ناحیه کمر خود احساس می‌کنید.
✔ همچنین ممکن است متوجه بروز تورم و التهاب، در نواحی پایین کمر و پا شوید که این مورد نیز می‌تواند از علائم لومباگو باشد.
✔ امکان دارد، درد ناحیه پایین کمر و باسن، با بی‌حسی و گزگز همراه شود که در این صورت احتمال اینکه مشکل از عصب سیاتیک باشد، بیشتر است.
نحوه تشخیص درد پایین کمر چگونه است؟
برای تشخیص درد پایین کمر و علت بروز آن، باید به متخصصی با تجربه و حرفه‌ای مراجعه نمایید. ایشان با بررسی سابقه پزشکی و علائم فعلی بیمار، محل دقیق درد را مورد بررسی قرار می‌دهد. افزون بر این، یک پزشک کاربلد و با تجربه، تاثیر کمردرد، بر روند حرکت و فعالیت‌های روزانه فرد را تحت نظارت قرار می‌دهد و حتی در مورد ویژگی‌های رفتاری و سلامت عصبی فرد به تحقیق و بررسی می‌پردازد.
بسیاری از کمردردها با مراقبت‌های ساده و با روش‌های خانگی برطرف می‌شوند. اما اگر کمردرد ادامه‌دار باشد و یا با علائمی از جمله ضعف بدنی، محدودیت حرکتی، تب، کاهش وزن ناگهانی، و بی‌اختیاری در دفع مدفوع همراه شود، پزشک انجام آزمایشات، روش‌های تصویربرداری اشعه ایکس، سی‌تی‌اسکن، MRI و سونوگرافی را الزامی می‌داند.
البته این روش‌های تشخیصی، برای بررسی مشکلات ستون فقرات و مشکلات ناشی از پارگی رباط‌ها و تاندون‌ها اثربخش هستند. در صورت مشاهده علائم پوکی استخوان، لازم است تست‌های چگالی سنجی استخوان و اسکن استخوان انجام شوند.
روش های درمان درد پایین کمر
در زیر به تعدادی از روش های کنترل درد پایین کمر می‌پردازیم:
1. استراحت و اصلاح وضعیت بدنی، در بسیاری از موارد درد ناحیه پایین کمر را بهبود می‌دهد. چراکه در اغلب اوقات، علت اصلی درد کمر، وضعیت نامناسب بدن در هنگام خوابیدن، نشستن و خم شدن برای بلند کردن اجسام است.
2. فیزیوتراپی و انجام تمرینات اصلاحی درصورتی‌که زیر نظر پزشک و طبق توصیه‌های ایشان انجام شود، به تقویت ستون فقرات و بهبود درد ناحیه پایین کمر کمک شایانی می‌کند.
3. ماساژ، راهکاری کمک کننده برای تسکین درد ناحیه پایین کمر است. البته این روش در موارد ابتلا به التهاب مفصل و یا فتق دیسک کمر، می‌تواند موجب آسیب دیدگی بیشتر کمر شود.
4. آب درمانی در بهبود وضعیت دیسک کمر و بسیاری دیگر از کمردردهای شایع موثر است. انجام تمرینات ورزشی در آب، فشار کمتری را به کمر وارد می‌آورد و موجب بهبود درد ناحیه پایین کمر می‌شود.
5. طب سوزنی از جمله روش های درمان کمردرد بدون جراحی وضعیت عضلات و مفاصل را بهبود می‌دهد و با افزایش جریان خون در ناحیه ملتهب و دردناک، در کاهش درد کمر موثر است.
6. دارودرمانی و مصرف داروهای مسکنی که پزشک تجویز نموده، در بهبود درد کمر موثر است. همچنین بیماری‌های از جمله عفونت پروستات و یا عفونت کلیه که موجب درد ناحیه پایین کمر شده‌اند، به کمک آنتی بیوتیک‌ها درمان می‌شوند.
7. درصورتی‌که روش‌های غیر تهاجمی و محافظه‌کارانه چندان اثربخش نباشند و یا درد ناحیه پایین کمر به دلیل شکستگی و یا دیسک رخ داده باشد، روش جراحی گزینه مناسبی برای درمان این درد به حساب می‌آید.
این موارد از کارآمدترین روش‌های درمان درد ناحیه پایین کمر به‌شمار می‌روند. البته اگر درد پایین کمر به دلیل بیماری زمینه‌ای رخ داده باشد، برای درمان آن، لازم است تا با مراجعه به بهترین کلینیک درد در تهران بیماری زمینه‌ای را کنترل و درمان کنیم.
بهترین زمان مراجعه به پزشک برای درد پایین کمر
بهترین زمان مراجعه به پزشک، برای درد ناحیه پایین کمر، زمانیست که علائم اولیه و خفیف بیماری را مشاهده می‌کنید. در این زمان، روند تشخیص و درمان با سهولت بیشتری انجام می‌شود و به احتمال بیشتری می‌توانید به روند ایده‌آل زندگیتان بازگردید.
اما اگر برای مراجعه به پزشک برای درمان کمر درد کمی تعلل و سهل‌انگاری کنید، ممکن است دچار دردهای شدید و فراگیری شوید و محدودیت‌های حرکتی زیادی را تجربه کنید. در این صورت روند درمانتان نیز، طولانی و دشوار خواهد بود.
اگر کمردردتان طولانی و ادامه‌دار شد؛ به یک یا هر دو پا انتشار یافت و در ادامه علاوه بر درد، بی‌حسی، گزگز و محدودیت‌های حرکتی را نیز به وجود آورد، سریعا به پزشک متخصص ارتوپدی مراجعه نمایید.
نتیجه گیری
در طول این نوشته مهمترین علل درد پایین کمر را مورد بررسی قرار دادیم و با کارآمدترین روش‌های تشخیص و درمان این مشکل آشنا شدیم. درصورتی‌که هر یک از علائم شرح داده شده را دارا هستید، در اسرع وقت به پزشک متخصص مراجعه نمایید و در مورد روش‌های تشخیصی و درمانی که لازم است پیش بگیرید، با ایشان مشورت کنید.
سوالات متداول درد پایین کمر
با استفاده از صندلی‌های استاندارد، خوابیدن بر روی تشک‌های سفت و استاندارد، استفاده از کفش‌هایی مناسب و پرهیز از پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند، و همچنین با داشتن وزن ایده‌آل و مناسب، می‌توانید از بسیاری از دردهای مرتبط با ستون فقرات جلوگیری نمایید.
درد عضلانی موضعی (non-specific muscular pain)، اسپاسم عضله (Muscle spasms)، و درد انتشاری (radicular pain) از مهمترین انواع درد پایین کمر به‌شمار می‌روند.
تمرینات کششی، تمرینات قدرتی و تقویت عضلات مرکزی (باسن، شکم و پشت)، و همچنین ورزش‌های یوگا و پیلاتس، بنا به صلاحدید پزشک، می‌توانند در بهبود کمردرد موثر باشند.